De huiveringwekkende echo van de realiteit in Blink Twice
Deze week neem ik je mee in mijn favoriete genre: maatschappijkritische films. Na het zien van Triangle of Sadness kon ik de film niet uit mijn hoofd krijgen. Zo erg zelfs dat ik terugging naar de bioscoop om een poster voor mijn kamer te bemachtigen (en ja, missie geslaagd!). Wat mij zo fascineert aan dit soort films is hun vermogen om complexe sociale en politieke kwesties bloot te leggen. Ze laten je als kijker zien hoe bizar onze werkelijkheid eigenlijk is — vaak met een flinke dosis absurditeit en scherpte.
Dit jaar was Zoe Kravitz aan de beurt met haar psychologische thriller Blink Twice, die perfect binnen het genre past met thema’s als #MeToo thema, misbruik, drugsgebruik en machtsverhoudingen. Haar verhaal kreeg een griezelig extra dimensie toen, nauwelijks twee weken na de première, de film werd ingehaald door de realiteit. In Frankrijk begon namelijk een massa verkrachtingszaak, waarin een man werd beschuldigd van het herhaaldelijk drogeren en (laten) seksueel misbruiken van zijn toenmalige echtgenote. Het leek haast alsof de werkelijkheid de film op angstaanjagende wijze kopieerde.
Blink Twice volgt het verhaal van Frida en begint met haar openingslijn: ‘‘I could really use a vacation’’. Met de boodschap dat de huur binnenkort betaald moet worden, begint ze haar shift als serveerster. Dit keer op het King Tech Gala. Snel zoekt ze nog wat informatie op over die CEO, Slater King, wiens schandalen doen denken aan recente verhalen over P. Diddy. King stond bekend om zijn beruchte seksfeesten, maar biedt nu zijn excuses aan en beweert zijn leven te hebben verbeterd door zich terug te trekken op zijn privé-eiland en zich te richten op filantropie en therapie. Frida grapt nog met haar vriendin en collega Jess over het vorige gala, toen Slater haar een compliment gaf over haar nagels. Zou hij zich dat nog herinneren?
Na hun shift trekken Frida en Jess gala-outfits aan en mengen zich onder de gasten. Slater raakt al snel geïntrigeerd door Frida. Plotseling wordt Slater weggeroepen, en het lijkt erop dat hun ontmoeting eindigt. Maar even later keert hij terug met een spontane vraag: “I know it’s crazy, but do you wanna come?”, waarmee hij Frida en Jess uitnodigt om mee te gaan naar zijn privé-eiland.
Frida en Jess kunnen hun geluk niet op als ze met een groep feestgangers het eiland bereiken. Ze hebben best door dat de situatie bizar is: er ligt al kleding voor hen klaar, en ze moeten hun telefoons inleveren voor een ‘exclusieve’ ervaring. Geen zorgen, foto’s worden toch wel gemaakt. De romance tussen Frida’s en Slater bloeit op, en ze plaagt hem over de beruchte orgies. Slater grapt terug dat ze nog wel lol hebben, maar dat ze de dingen nu op een iets andere manier doen. Ze gebruiken nog wel af en toe drugs gebruiken, hoor.
En dat doen ze. Elke avond is het raak. Terwijl de feestgangers als blaadjes in de wind de avond weg dansen, voel je als kijker een onderliggende spanning. Frida vindt aarde onder haar nagels wanneer ze wakker wordt, zonder te weten hoe dat daar komt. Ook de aanvankelijke romantische spanning tussen haar en Slater verandert geleidelijk in een vage relatie waarin belangrijke momenten lijken te ontbreken. De ontsnapping die de drugs biedt zorgt er nou eenmaal voor dat de avond een wazige herinnering wordt, maar de blauwe plekken worden steeds verontrustender, vooral als Jess plotseling verdwenen is.
Vanaf dat moment draait de film om wat er precies gebeurt tijdens de periodes van geheugenverlies.Ik wil dat je de film nog gaat zien, dus ik zal niet alle details verklappen. Maar ik kan je wel vertellen dat, in momenten van vergetelheid, de mannen seksueel misbruik maken van de vrouwen, die zich de volgende ochtend niets herinneren. Het geweld wordt afgedaan als onschuldige incidenten – die blauwe plek? ‘‘Je was zo lam dat je dacht dat je wel in die boom kon klimmen’’, met geschatter allom. Blink Twice verkent zo de machtsverhoudingen die ontstaan als de één de herinneringen van de ander kan wissen.
Blink Twice was bedoeld om de realiteit op een artistiek-fictionele manier te weerspiegelen, maar werd ingehaald door echte gebeurtenissen. Toen ik de film uitliep, was ik sprakeloos door de overeenkomsten met de verkrachtingszaak van Gisèle Pélicot, die minder dan twee weken na de release begon. Haar ex-man bracht haar tussen 2011 en 2020 met een middel in kunstmatige slaap en nodigde mannen uit om haar te verkrachten. Maar liefst 83 mannen worden nu verdacht.
Er zijn verontrustende parallellen tussen het fictieve verhaal van Frida en het levensverhaal van Gisèle Pélicot. In beide gevallen worden weerloze vrouwen misbruikt en worden hun herinneringen van hen afgenomen, wat dient als wapen om het misbruik te verhullen. Ondanks signalen en flarden aan herinneringen is het hierdoor onmogelijk om gerechtigheid te zoeken, want zelfs als je het misbruik enigszins door hebt, ontbreekt het bewijs.
In Pélicots geval zou ze nooit hebben geweten wat haar jarenlang is overkomen zonder een huiszoeking. Haar ex-man Dominique Pélicot werd verdacht van het filmen onder vrouwenrokjes, en tijdens de huiszoeking ontdekten agenten opnames van het misbruik. Zij moesten Gisèle Pélicot, die jarenlang onverklaarbare klachten had en veelvuldig de gynaecoloog bezocht, vertellen wat haar was aangedaan. Net als in Blink Twice versterken de daders de machtsverhouding door niet alleen herinneringen van hun slachtoffers te wissen, maar ook hun eigen daden vast te leggen—zoals Slater en zijn vrienden doen door foto’s te maken.
De zaak van Pélicot krijgt in Frankrijk veel aandacht, mede omdat het beeld van de daders niet overeenkomt met het stereotype. In het tv-programma Bar Laat vertelt psycholoog Wineke Smid, gespecialiseerd in zedendelicten, dat daders vaak worden afgeschilderd als losgeslagen psychopaten. In werkelijkheid zijn dit mensen die ogenschijnlijk normaal functioneren in de maatschappij: ‘‘Er zijn bijna geen grenzen aan wat normale mensen elkaar kunnen aandoen’’. Een tekortkoming in Blink Twice is dat het geen verklaring biedt voor waarom de daders hun macht zo misbruiken. Het laat zien dat iedereen met de mogelijkheid tot geheugenwissing hetzelfde zou doen, wat een eenzijdig beeld schetst.
Toch is er een laatste gelijkenis: in beide verhalen nemen de slachtoffers uiteindelijk het heft in eigen handen en schrijven ze hun eigen verhaal. Gisèle Pélicot wordt wereldwijd geprezen om haar moed, en haar verhaal blijft in de herinnering van velen gegrift. Het was haar keuze om de zaak openbaar te maken, om zo de wereld bewust te maken het misbruik dat vaak verborgen blijft. Hoe Frida het in Blink Twice oplost, zal ik niet verklappen, maar haar actie op een hele andere manier ook iconisch.
Opmerkelijk genoeg heb ik geen reactie kunnen vinden van de makers van Blink Twice op de overeenkomsten met Pélicots zaak. Misschien komt dat omdat het plot al gebaseerd is op de realiteit, en dat andere zaken en gebeurtenissen Kravitz en de producenten hebben geïnspireerd om de film te maken. Dat de realiteit zo snel de film inhaalt, onderstreept alleen maar hoe accuraat die spiegel is.